Του Διονύση Π. Σιμόπουλου
Επίτιμου Διευθυντή Ευγενιδείου Πλανηταρίου
Πριν από μερικές ημέρες, σ’ ένα σενάριο που μοιάζει με χολιγουντιανή ταινία, η NASA, η Αμερικανική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αντιμετώπισης Καταστροφών (FEMA) και άλλοι επιστήμονες διαφόρων Εθνικών εργαστηρίων της Αμερικής, μαζί με εκπροσώπους της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, εκτέλεσαν μία «άσκηση επί χάρτου» σε περίπτωση σύγκρουσης αστεροειδούς ή κομήτη με τη Γη.
Μια τέτοια άσκηση δεν μπορεί παρά να φέρει και πάλι στο προσκήνιο την πιθανότητα μιας τέτοιας σύγκρουσης, γιατί είναι γεγονός ότι η Γη έχει «τραυματιστεί» αρκετές φορές στο παρελθόν από τις πτώσεις κομητών και αστεροειδών, συχνά μάλιστα με καταστροφικά αποτελέσματα.
Ευτυχώς, όμως, τα περισσότερα από τα μετέωρα που περιπλανώνται στο Διάστημα εξαερώνονται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, προτού φτάσουν στο έδαφος. Εάν, όμως, είναι αρκετά μεγάλα, η πρόσκρουσή τους στην επιφάνεια της Γης θα σχηματίσει έναν κρατήρα.
Από την Αριζόνα ως τη Σιβηρία, και από το Μεξικό έως την Αυστραλία, περισσότεροι από 180 κρατήρες πρόσκρουσης έχουν ήδη εντοπιστεί σε ολόκληρη την υφήλιο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο κρατήρας Μπάριντζερ, στην Αριζόνα αλλά και οι πολύ μεγαλύτεροι κρατήρες Μανικουαγκάν και Κλήαρουότερ στο Κεμπέκ. Ο μεγαλύτερος, όμως, γνωστός κρατήρας πρόσκρουσης είναι ο κρατήρας Βρέντφορτ στην Νότιο Αφρική, με διάμετρο 300 χιλιομέτρων και ηλικία 2 δισεκατομμυρίων ετών.
Πολύ αργότερα, πάντως, πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια, μια τέτοια κατακλυσμιαία πρόσκρουση είχε ως αποτέλεσμα τον αφανισμό του 70% όλων των ειδών ζωής πάνω στη Γη, μεταξύ των οποίων και τους δεινόσαυρους που ήταν τότε οι αδιαφιλονίκητοι κυρίαρχοι πάνω στην Γη.
Όπως υποστήριξαν πρώτοι οι Λούις και Ουόλτερ Αλβάρεζ το 1980, αυτή η τελευταία, αλλά και η πιο «διάσημη» από τις μαζικές εξαφανίσεις των ειδών, οφείλεται στην πτώση ενός τεράστιου αστεροειδούς. Οι επιστημονικές ενδείξεις που συνηγορούν υπέρ αυτής της υπόθεσης είναι αρκετές. Το ιρίδιο, για παράδειγμα, ενώ είναι ένα στοιχείο ιδιαίτερα σπάνιο στον φλοιό της Γης, βρίσκεται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στους αστεροειδείς.
Όλες οι μελέτες που έχουν διεξαχθεί μέχρι σήμερα αποδεικνύουν ότι η συγκέντρωση ιριδίου στα πετρώματα ηλικίας 65 εκατομμυρίων ετών είναι χίλιες φορές μεγαλύτερη απ’ αυτήν που υπάρχει στα άλλα πετρώματα. Όπως υπολογίστηκε, η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί επακριβώς στην περιεκτικότητα σε ιρίδιο ενός αστεροειδούς με διάμετρο 10 χιλιομέτρων.
Παρόλο που τέτοιες κατακλυσμιαίες συγκρούσεις είναι εξαιρετικά σπάνιες, ο πλανήτης μας βομβαρδίζεται συστηματικά από αρκετά συντρίμμια, που ευτυχώς είναι πολύ μικρότερα. Τον Αύγουστο του 1972, ένας μικρός μετεωρίτης διέσχισε τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας πάνω από το Εθνικό Πάρκο του Ουαϊόμονγκ ενώ στην Νέα Υόρκη, ένας μικρός μετεωρίτης χτύπησε ένα αυτοκίνητο το 1992.
Το 2008 εκατοντάδες συντρίμμια ενός αντικειμένου που εξερράγη ψηλά στην ατμόσφαιρα, έπεσαν σαν βροχή στην έρημο του Σουδάν. Ενώ πιο πρόσφατα, τον Φεβρουάριο του 2013, ένας αστεροειδής βαρύτερος κι απ’ τον πύργο του Άιφελ, εισήλθε στην γήινη ατμόσφαιρα. Πιο φωτεινή κι απ’ τον Ήλιο, η πύρινη αυτή βολίδα διέσχισε τον ουρανό πάνω από την ρωσική πόλη Τσελιάμπινσκ. Σχεδόν αμέσως μετά, εξερράγη στην ατμόσφαιρα, απελευθερώνοντας την ενέργεια μιας ατομικής βόμβας.
Ευτυχώς η γήινη ατμόσφαιρα μάς προστατεύει από την εισβολή αντικειμένων με διάμετρο μέχρι 50 μέτρων. Από τους αστεροειδείς όμως που διασχίζουν την τροχιά της Γης υπάρχουν συνολικά 500.000 αντικείμενα με διάμετρο από 50 έως 100 μέτρα και άλλοι 200.000 με διάμετρο πάνω από 100 μέτρα, ενώ 500-1.000 περίπου απ’ αυτούς έχουν μέγεθος πάνω από ένα χιλιόμετρο.
Κι όμως, εμείς γνωρίζουμε σήμερα την ύπαρξη μερικών μόνον απ' αυτούς που έχουν διάμετρο μεγαλύτερο από ένα χιλιόμετρο, παρόλο που κάθε χρόνο ανακαλύπτουμε στη γειτονιά μας αρκετούς νέους αστεροειδείς. Το 2004 οι αστρονόμοι ανακάλυψαν έναν αστεροειδή που, σύμφωνα με τους πρώτους υπολογισμούς, θα συγκρουόταν με την Γη το 2036.
Με βάρος 6 φορές μεγαλύτερο απ’ την Μεγάλη Πυραμίδα του Χέοπα, ο αστεροειδής αυτός ονομάστηκε Άποφις, από το όνομα μιας αρχαίας αιγυπτιακής θεότητας του σκότους. Όμως, παρόλο που το 2036 ο Άποφις θα πλησιάσει την Γη σε απόσταση μικρότερη κι από αυτήν, στην οποία κινούνται οι γεωσύγχρονοι τηλεπικοινωνιακοί δορυφόροι, η πιθανότητα σύγκρουσής του με τον πλανήτη μας θεωρείται πλέον μηδενική.
Στα ειδικά εργαστήρια Σάντια και Λος 'Αλαμος των ΗΠΑ, τα διάφορα σενάρια των ηλεκτρονικών υπολογιστών μάς πληροφορούν ότι η σύγκρουση της Γης μας μ' έναν αστεροειδή αρκετά μεγάλο, είτε αυτός πέσει στην ξηρά είτε στη θάλασσα, θα ήταν καταστροφική.
Η πτώση στον Ατλαντικό Ωκεανό ενός μικρού σχετικά αστεροειδούς, με διάμετρο 350 μέτρων, θα κατέστρεφε τελείως τις παραλίες και των δύο πλευρών του Ατλαντικού, σε βάθος δεκάδων χιλιομέτρων, με τη δημιουργία τσουνάμι ύψους 100 περίπου μέτρων.
Τέτοιου είδους συγκρούσεις όμως συμβαίνουν μία φορά στα 100.000 χρόνια. Η πιθανότητα όμως μιας σύγκρουσης με τοπικές μόνο καταστροφές, σαν εκείνη που συνέβη στην περιοχή της Τουνγκούσκα στη Σιβηρία το 1908, έχει πιθανότητα μία στις τρεις να συμβεί μέσα στα επόμενα 100 χρόνια.
Η ανάγκη να καταγραφούν οι επικίνδυνοι αστεροειδείς που διασχίζουν την τροχιά της Γης μας είναι πράγματι επιτακτική για το μέλλον της ανθρωπότητας. Γιατί έτσι θα μπορούσαμε, ίσως, να προφυλάξουμε τη Γη μας από μια καταστροφική σύγκρουση ενός αστεροειδούς ή ενός κομήτη. Αρκεί να έχουμε μια έγκαιρη προειδοποίηση, που θα μπορούσε να μας δοθεί από την καταγραφή των τροχιών των πιθανών αυτών επιδρομέων.
Γιατί, στην περίπτωση αυτή, θα είχαμε την άνεση να προετοιμαστούμε ανάλογα με την αποστολή προς τον επερχόμενο εισβολέα ενός πυραύλου ή μιας συστοιχίας πυραύλων, που θα μπορούσαν είτε να τον καταστρέψουν, αν βρισκόταν αρκετά μακριά, είτε να του δώσουν ένα αρκετά μεγάλο «σπρώξιμο» που θα του άλλαζε πορεία.
Κάποια μέρα ίσως συγκρουστούμε πραγματικά και πάλι με έναν αρκετά μεγάλο από αυτούς τους αλήτες του διαστήματος, αν και παρ’ όλα αυτά η πιθανότητα να σκοτωθείτε στη διάρκεια της ζωής σας από την πτώση ενός αστεροειδούς έχει υπολογιστεί ότι δεν υπερβαίνει τη μία στις 20.000.
Αν, πάλι, οι πιθανότητες αυτές σάς φαίνονται μεγάλες, αναλογιστείτε ότι την ίδια περίοδο οι πιθανότητες να δολοφονηθείτε είναι μία στις 11.000, να σας κλέψουν το πορτοφόλι ή την τσάντα σας μία στις 1.560, να κλέψουν το αυτοκίνητό σας μία στις 145, να ληστέψουν το σπίτι σας μία στις 50 και να χάσετε τη δουλειά σας μία στις 33!
ecozen.gr
Via
Via
